بحث کیفیت و قدمت آن برمی‌گردد به حدود صد و یا شاید هزاران سال پیش یعنی از زمانی که تجارت به جایی رسده بود که تجار سعی بر این داشتند که مازاد محصول خود را به نوعی تغییر دهند که هم سفارش بیشتری دریافت کنند و هم چیزی به عنوان مازاد باقی نماند. کیفیت تمرکزی خاص بر روی سلامت محصول دارد نه نوع آن.

هزاران سال قبل از میلاد در مصر باستان کتابی وجود داشت به نام کتاب مرگ که می‌شود آن را به عنوان اولین مدرک سیستم کیفیت بر روی زمین نام نهاد. در این کتاب شرح کاملی از روند آماده سازی اجساد برای حیات پس از مرگ وجود دارد. کشف مقبره های فراعنه نمایانگر این مطلب بود که این روندها بسیار سخت گیرانه پیگیری می‌شده و سالم ماندن مومیایی ها ثابت می‌کند که اثر بخشی این سیستم تا چه حد در تضمین کیفیت عمل انجام شده موثر بوده است.

در حدود قرن یازدهم حک کردن عیار بر روی محصولات نقره و طلا باب شد تا حداقل درصد وجود هر کدام از فلزات گرانبها در محصول برای مشتری معلوم گردد.

پس از قرون وسطی کیفیت محصولات بستگی شدیدی به مهارت صنعت گران داشت به طوری که تجار با داشتن صنعت گران ماهر می‌توانستند تمام بازار را در مورد محصول خود در دست گیرند.

اما انقلاب صنعتی این امکان را به خود صنعت گران داد تا بتوانند با کمک ابزار و ماشین آلات مختلف به کیفیت مورد نظر خود دسترسی پیدا کنند. در همین زمان بود که کارخانه هایی با تعداد بسیار زیاد کارگر و ماشین های مدرن راه افتادند و اینجا بود که برای کنترل این جمعیت زیاد و کنترل ماشین آلات ترکیب جدیدی از سیستم مدیریت پدیدار شد. ترکیبی شامل کارگران، سرکارگران ، سرپرستان و مدیران. ترکیبی که زنجیروار به یکدیگر مرتبط بوده و نقص در یکی از ارکان آن نقص در کل سیستم را موجب می‌شده است و در نهایت سازمان دهنده نهایی و پایه گذار امروزی بحث فراگیر سیستم کنترل کیفیت جنگ جهانی اول و پس از آن جنگ جهانی دوم بود که کارخانجات را مجبور می‌کردند طبق درخواست ها و استانداردهای ارتش محصولات خود را تهیه، آماده و ارسال نمایند.

واما امروز در جهانی هستیم که افرادی چون تاگوچی، ایشی‌گاوا، شین‌گو و کراس‌بی توسعه دهندگان و بنیان گذاران صنعت نوین سیستم مدیریت کیفیت می‌باشند.

سیستمی که نداشتن آن درآینده‌ای نه چندان دور باعث از دور خارج شدن از صحنه رقابت در بازار کار و تجارت خواهد شد.

2-1-2 مفاهیم و تعاریف کیفیت :

به طورکلی تعاریف گوناگونی درمورد کیفیت ارایه شده است.برای آشنایی اجمالی با مفهوم کیفیت، به اهم تعاریف ارایه شده توسط متخصصین این رشته، اشاره می شود ، در دهه 50 میلادی ، دمینگ و فیگن باوم (Deming & Figen baum) مفهوم کیفیت را این چنین تعریف نمودند.

کیفیت ، مفهوم وسیعی است که تمامی بخشهای سازمان نسبت به آن متعهد هستندو هدف آن افزایش کارایی کل مجموعه است، به طوری که مانع پدید آمدن عوامل مخل کیفیت شودو هدف نهایی آن ، مطابقت کامل محصول با مشخصات مورد نیاز مشتری باحداقل هزینه برای سازمان است،که منجربه افزایش رقابت می شود.(سلیمی،1385، ص78).کیفیت توسط مشتری تعیین می گردد نه توسط تولید کننده یا سرویس دهنده ، به عبارت دیگر کیفیت، مجموعه ای از خصوصیات و مشخصات یک کالا یا خدمت است که احتیاجات و رضایت مصرف کننده را تامین می کند. (2007 p 188 Hodgkinson)

2-1-3 کیفیت :

کیفیت: کلیّت مشخّصه های یک «هستی» که توانایی برآورده ساختن نیازهای مطرح شده و اشاره شده را دارا می باشد.

کیفیت، یعنی پاسخگویی نیازها، خواسته و الزامات تعیین شده از سوی مشتری که می تواند به صورت یک تعهد درآید. (سجادی، 1380، ص 14)

کیفیت، عبارت است از انجام کاردرست وصحیح دردفعه اول وبرای همیشه.(جعفری،1384،ص 42)

کیفیت یعنی درجه تطابق کالای تولیدشده یا سرویس ارایه شده با نیاز مشتری.(مسعودی،1380، ص 58).

کیفیت : به معنی برآوردن انتظارات مشتریان است . مدیریت نیز به معنای توسعه و حفظ ظرفیت سازمان برای بهبود مستمر و کیفیت می باشد .

کیفیت از دیدگاه پروفسور جوران :کیفیت یعنی مناسب برای استفاده(FITNESS FOR USE) .

میزانی که مجموعه ای از ویژگیهای ماهیتی الزامات و یا خواسته ها را برآورده می سازد .

تعریف سازمان جهانی استاندارد برای کیفیت : تمامی ویژگی های یک محصول یا خدمات که در توانایی آن برای برآورده نمودن نیازهای تصریح شده یا تلویحی موثر است.

کیفیت از دیدگاه های گوناگون :

کیفیت یعنی مطابقت با مشخصات و نیازمندی ها .

کیفیت یعنی رضایت مشتری .

کیفیت یعنی به وجدآوردن مشتری .

کیفیت یعنی مناسب بودن برای منظور .

کیفیت یعنی مشتری برگردد اما محصول برنگردد .

کیفیت یعنی قابلیت نگهداری و تعمیر .

کیفیت یعنی قابلیت اعتماد و دوام محصول .

کیفیت یعنی تحویل به موقع .

کیفیت یعنی بی نقص بودن .

2-1-4 مدیریت کیفیت چیست؟

مدیریت کیفیت : در شرایط اقتصادی فعلی جهان، حضورفعال دربازارکسب وکار وموفقیت دراین بازار با توجه به کاهش تدریجی حمایت های دولتی و فروریختن انحصارات، مستلزم کیفیت بالای محصولات وخدمات درمفهوم جدیدآن یعنی لحاظ نمودن خواسته های مشتری همراه با مشخصات فنی و استانداردهاست. این فرهنگ که درحقیقت زاییده شرایط رقابتی است توانایی هایی را طلب می کند که مهمترین آنها را می توان به شرح زیربیان نمود(بیگوود ،1997، ص418).

1.درک خواسته های مشتری و تامین آن درکوتاه ترین زمان ممکن و با پایین ترین سطح قیمت.

2. ارایه محصولات و خدمات با کیفیت و مورد اعتماد با درنظرگرفتن شرایط محیطی و دوام آن.

3. پیش بینی نیازهای آتی مشتریان و پیشی گرفتن ازآن ها. بدیهی است که توانایی های فوق مستلزم تحول عمیق در فرهنگ سنتی مدیریت وآشنایی با مفاهیم جدیدمشتری، بهبود مستمراقدامات پیشگیرانه و مشارکت همگانی در بهبود فرآیندهای تولیدی و غیر تولیدی در محدوده داخلی و خارجی سازمان است که اینها مستلزم حرکتی سازمان یافته همراه با آموزش درکلیه سطوح سازمان و دربرگیرنده تمامی کارکنان جهت ایجاد فضای مناسب برای اجرای تغییرات با هدایت و حمایت مدیریت ارشد و مشارکت همگانی است و این تصویری جدید از مدیریت است که تحت عنوان ISO مطرح است.

مدیریت کیفیت عبارت است از روشی برای مدیریت یک سازمان که کیفیت و مشارکت همه اعضای سازمان اساس محور آن می باشد. و هدف آن نیل به موفقیت در درازمدت ازطریق جلب رضایت مشتریان و تامین منابع همه اعضای سازمان و جامعه است. تحول مدیریت کیفیت گویای آن است که فلسفه کیفیت اولین بار پس از جنگ جهانی دوم توسط متخصصین ومهندسین کیفیت آمریکا طرح گردید. با گذشت قریب به نیم قرن از پیدایش افکار اولیه مدیریت کیفیت توسط دمینگ ،جوران، وایشی کاوا، طی دهه گذشته از نیمه دوم1980، به بعد مدیریت کیفیت مقبولیت قابل ملاحظه ای درمحافل مدیریتی آمریکا و اروپا پیداکرده است. مدیریت کیفیت از صنعت سرمنشا گرفت و به یک حرکت اجتماعی مبدل گردید، که دامنه اش به سازمانهای بهداشت و درمان،آموزش، دانشگاههای دولتی و موسسات انتقاعی گسترش یافته است. (هاکمن ، 1995، ص 150). شاید این سوال برای همگان مطرح شود که مدیریت کیفیت جامع با استاندارد ISO9000 و یا سایر استانداردهای مدیریت کیفیت چه تفاوتی دارد؟ گاهی مشاهده می شود که بعضی به اشتباه آنها را یکی قلمداد نموده و هر دو را یک استاندارد کیفیتی می نامند. باید توجه داشت که مدیریت کیفیت جامع یک فلسفه و نگرش است و اهداف بلند مدت سازمان را در بردارد، در حالی که ISO9000 یک مدل اجرایی برای تحقق و رسیدن به مدیریت کیفیت جامع می باشد. در مدیریت کیفیت جامع از انگیزه نیروی انسانی، رفتارهای مدیریت، سیستم مدیریت مشارکتی، سیستم پیشنهادها ،گروه های کاری، ارتباطات و مسایل روانی نیروی انسانی صحبت می شود. از این طریق سازمان می تواند با شکوفایی استعدادهای بالقوه نیروی انسانی باعث بالا بردن بهره وری و کیفیت کالا و خدمات شده و در نهایت به بازارهای جهانی دسترسی پیدا نماید. در حالی که استانداردهای ISO9000 مدلی برای استاندارد کردن و کمی نمودن فرآیندهای تولید و همچنین بالا بردن کیفیت از طریق انجام صحیح عملیات و مستند سازی آنها می باشد. استاندارد ISO9000 و استقرار آن در یک سازمان زمینه را برای استقرار مدیریت کیفیت جامع و دسترسی به اهداف آن تسهیل می نماید. بنابراین می توان گفت که استاندارد ISO9000 ابزاری برای رسیدن به مدیریت کیفیت جامع است. برای دسترسی به مدیریت کیفیت جامع، راه ها و ابزارهای مختلفی وجود دارد و یکی از آنها استقرار استاندارد ISO9000 می باشد.

شنبه 18 اردیبهشت 1400 ساعت 18:13